حقوق بین الملل عمومی

• معرفی گرایش

حقوق بین‌الملل آن‌گونه که بسیاری تصور می‌کنند، مجموعه‌ای از قوانین واحد و منسجم نیست که در یک کتاب قطور گردآوری شده باشد یا یک نهاد مرکزی آن را اجرا کند. برخلاف تصورات، حقوق بین‌الملل نه به وسیله پلیس بین‌المللی اعمال می‌شود و نه پرونده‌های آن به دادگاهی جهانی واحد سپرده می‌شود. این رشته پیچیدگی‌های بیشتری دارد که شناخت آن را جذاب و چالش‌برانگیز می‌کند.

در واقع، حقوق بین‌الملل از معاهدات، توافق‌نامه‌ها، و عرف‌هایی تشکیل شده که بسیاری از کشورها به آن‌ها پایبندند. این قواعد و اصول حقوق و تعهدات دولت‌ها را در زمینه‌هایی مانند حقوق بشردوستانه، محیط زیست، تجارت، حقوق بشر، و دیپلماسی مشخص می‌کند. علاوه بر معاهدات، عرف بین‌المللی هم ممکن است الزام‌آور باشد و دولت‌ها را مکلف به رعایت برخی قواعد کند.

شاید تفاوت عمده حقوق بین‌الملل با شاخه‌های دیگر حقوق در تابعان آن باشد. حقوق بین‌الملل عمدتاً دولت‌ها را مخاطب خود قرار می‌دهد، نه اشخاص یا شرکت‌ها. همچنین، قوانین و قواعد بین‌المللی در مقایسه با حقوق داخلی، به‌طور مداوم در حال تغییر و بازنگری‌اند؛ بدین معنا که ممکن است یک معاهده یا عرف به سرعت با تغییرات بین‌المللی دستخوش تحول شود.

حقوق بین‌الملل چند ویژگی منحصر‌به‌فرد دارد. نخست آنکه این نظام حقوقی مبتنی بر رضایت دولت‌هاست. یعنی هر دولت برای پذیرش یک معاهده یا عرف بین‌المللی باید اراده و رضایت خود را اعلام کند. این موضوع متفاوت از قوانین داخلی است که بدون نیاز به رضایت تک‌تک شهروندان، آن‌ها را مکلف به رعایت می‌کند.

ویژگی دیگر حقوق بین‌الملل غیرمتمرکز بودن آن است. هیچ مرجع عالی جهانی وجود ندارد که دولت‌ها را به پیروی از قوانین بین‌المللی ملزم کند یا اجرای آن‌ها را تضمین کند. همچنین، حقوق بین‌الملل با کمک قواعد غیرالزام‌آور یا همان حقوق نرم نیز در حال گسترش است؛ مانند قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل که اگرچه الزام قانونی ندارند، اما از وزن اخلاقی و سیاسی قابل‌توجهی برخوردارند و می‌توانند بر رفتار دولت‌ها اثر بگذارند.

در مجموع، حقوق بین‌الملل شبکه‌ای پویا از تعهدات و اصول است که در بستری بدون تمرکز شکل می‌گیرد و بر اساس رضایت و همکاری دولت‌ها رشد می‌کند.

• شاخه های مرتبط

حقوق بین الملل بسیط و گسترده است و شامل شاخه های زیادی می شود. در این راستا، برخی از شاخه ها را می توانید بعنوان مثال ملاحظه کنید:

• معیار انتخاب این گرایش

بطور کلی می توان گفت که این گرایش، به دلیل آنکه متکی بر روابط بین الملل است، نیازمند دانشجویانی است که به سیاست و روابط بین الملل علاقه مند هستند. مورد بعدی این است که علاوه بر دانش و تسلط خوب به زبان انگلیسی،  روحیه انتقادی و کاوشگری در اقیانوسی همچون حقوق بین الملل، برای یک دانشجو بسیار ضروری است.

• ادامه تحصیل در این گرایش در ایران

امکان تحصیل در این گرایش در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در ایران وجود دارد و تدریس میشوند.

•  دروس و ضریب مرتبط در آزمون کارشناسی ارشد

بر اساس دفترچه سازمان سنجش، این گرایش در زیرگروه ۴ است و دروس: متون حقوقی، حقوق بین الملل عمومی، حقوق اساسی و حقوق سازمانهای بین المللی بایستی برای آمادگی در کنکور ارشد این گرایش مطالعه شود.

نکته حائز اهمیت تغییراتی است که در مواد آزمونی حقوق بین الملل رخ داد. تا سال 1398، دروسی همانند حقوق مدنی (تعهدات) و حقوق بین المل خصوصی در کنار متون حقوقی، حقوق بین الملل و حقوق اساسی مواد امتحانی این گرایش را تشکیل میدادند. اما برای اولین بار در سال 1399، حقوق مدنی (تعهدات) و حقوق بین الملل خصوصی حذف شدند و درس حقوق سازمانهای بین المللی با ضریب 2 جایگزین این دو درس شد.

•  منابع برای آزمون کارشناسی ارشد

• بازار کار و آینده شغلی 

علاوه بر عضویت در هیئت علمی دانشگاه و تدریس که برای فارغ التحصیلان در هر گرایشی می توان متصور بود، بازار کار حقوق بین الملل بطور کلی می تواند شامل موارد زیر گردد:

• استخدام در بخش حقوقی وزارت امور خارجه و سفارت‌خانه‌ها
• کار در سازمان‌ های بین ‌المللی مانند سازمان ملل متحد (بطور مثال آژانس پناهندگان سازمان ملل در ایران فعالیت دارد و دانشجویان و فارغ التحصیلان ممتاز حقوق بین الملل را به استخدام خود در می آورد)
• قضاوت در دادگاه های بین المللی
• وکالت و دفاع از موکل در دادگاه های بین المللی که جنبه حقوق بشری دارند.
• دفاترشرکت‌ های حقوقی و وکالتی با تمرکز بر حقوق بین‌الملل
• مراکز تحقیقاتی
• سازمان‌ های غیردولتی بین ‌المللی همانند شورای پناهندگی نروژ (NRC) که در ایران فعالیت داشته و فرصت شغلی مناسبی را برای دانشجویان و فارغ التحصیلان حقوق بین الملل فراهم می نماید.

• نکته: موارد فوق منحصر به مشاغل مرتبط به حقوق بین الملل و بشر هستند. در غیر اینصورت دانشجویان و فارغ التحصیلان حقوق بین الملل میتوانند آینده شغلی خود را در شرکت های تجاری چند ملیتی یا داخلی هم دنبال کنند. بطور مثال شرکت هایی همانند نستله، جی تی آی، بی ای تی و یونیلیور شرکت هایی چندملیتی هستند که در ایران فعالیت داشته و بسیاری از دانشجویان یا فارغ التحصیلان حقوق بین الملل از دانشگاه های مختلف کشور در این شرکت ها مشغول بکارند. برای نمونه های داخلی هم می توان به شرکت هایی چون دیجی کالا، تپسی، اسنپ، بازار و … اشاره کرد.
•  دانشگاه های سرآمد ایرانی و خارجی

در ایران، برخی از دانشگاه‌ های سرآمد برای تحصیل در گرایش حقوق بین الملل عبارتند از: