موت‌کورت جســـــاپ؛ بزرگترین موت‌کورت جهان

تصویر متعلق به لحظه اعلام قهرمانی تیم جساپ دانشگاه فردوسی مشهد است که در فینال موفق به پیروزی برابر دانشگاه تربیت مدرس شد.

موت‌کورتی فراتر از یک شبیه‌سازی: یک ابرچیستان بنام جساپ
موت کورت جساپ، که نام کامل آن «مسابقات موت کورت بین‌المللی فیلیپ سی جساپ» است، از سال ۱۹۶۰ به عنوان بزرگترین موت کورت جهان، دانشجویان حقوق را از بیش از ۱۰۰ کشور گرد هم می‌آورد. جساپ، ورای یک موت کورت و یک فرهنگ است چرا که هر ساله قریب به ۷۰۰ دانشکده حقوق از سرتاسر جهان بدان مشغول اند و سرمایه گذاری می کنند تا از دیگری سبقت بگیرند و بر اعتبار خود بیافزایند.

شبیه‌سازی دیوان بین‌المللی دادگستری؛ نه در لاهه، بلکه در واشنگتن
این رقابت معتبر، شبیه‌سازی دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) است و فرصتی بی‌نظیر برای دانشجویان فراهم می‌کند تا مهارت‌های خود را در زمینه حقوق بین‌الملل به بوته آزمایش بگذارند. دیوان بین المللی دادگستری که بزرگترین مرجع حل و فصل اختلافات میان دولتی است و نهاد قضایی سازمان ملل متحد به حساب می آید. دیوانی که فعالیت در آن در اول صف آرزوی هر مشتاقی به حقوق بین الملل است.

هر ساله، یک پرونده فرضی پیچیده توسط متخصصان برجسته حقوق بین‌الملل طراحی می‌شود. این طراحان سناریو، توسط نهاد دانشجویان حقوق بین الملل (ملقب به «ایلسا») که در واشنگتن ایالات متحده مستقر است و برگزار کننده اصلی موت کورت جساپ است انتخاب میشوند تا با استفاده از مسائل روز و جاری و متناقض حقوقی بین المللی، خواب و خوراک را به مدت ۶ تا ۱۰ ماه از یک دانشجویان بگیرند.

سناریو اغلب در اواسط ماه سپتامبر (شهریور) و از طریق وبسایت ایلسا منتشر میشود و مشتمل بر ۴ سوال یا مسئله (Issue) است که میتواند درباره حقوق دریاها، همکاری دولتها در دیوان کیفری بین‌المللی برای دستگیری رئیس جمهور یک کشور، استفاده از تجهیزات خودمختار در جنگ، تعرفه واردات کالا، دزدی دریایی، دخالت در انتخابات، تعلیق حساب کاربری یک شخص مهم دولتی در فضای مجازی، دستگیری وزیر امور خارجه در کشور ثالث و … هر مسئله بروز و چالش برانگیز در رابطه با حقوق بین‌الملل باشد که بایستی از عینک وضعیت کنونی و شناور شدن در دریای معاهدات، عرف، اصول کلی حقوقی، قطعنامه ها، دکترین و آرای دادگاه های داخلی و بین المللی توسط تیم‌ها استخراج و مورد استفاده قرار گیرد.

ساختار اجرایی مسابقات موت کورت جساپ
همانند اکثر موت کورت‌ها، موت کورت جساپ هم از دو مرحله کتبی و شفاهی تشکیل شده و اعضای تیم آهسته و گام به گام از طریق این پروسه پیشرفت می کنند.

• مرحله کتبی: در این مرحله که ابتدایی‌ترین فاز اجرایی جساپ است، تیم ها درگیر پژوهش، تحقیق و تجزیه و تحلیل دقیق در ارتباط با موضوع پرونده میشوند و یک لایحه از جانب خواهان (Applicant) پرونده و یک لایحه هم از جانب خوانده (Respondent) پرونده آماده می کنند.
  لوایح اصولا بایستی تا اواسط ژانویه ارسال شوند. بر اساس اعلام ایلسا، قضاتی که در وبسایت ثبت‌نام کرده‌اند (که اغلب از شرکت‌کنندگان سابق این موت‌کورت اعم از قضات دادگاه‌ها، وکلا، اساتید دانشگاهی و … در سرتاسر جهان هستند) شروع به ارزیابی لوایح تیم‌ها می‌کنند و بر اساس نظم لایحه، رعایت نکات شکلی، قدرت تحلیل و سایر موارد به لوایح نمره می‌دهند. ممکن است یک قاضی از کنیا، دیگری از آلمان و یک قاضی هم از آرژانتین لایحه یک تیم ایرانی را بررسی کند. در نهایت میانگین نمرات قضات مرحله لوایح، نمره اصلی آن تیم محسوب می‌شود.

• مرحله شفاهی: سپس، بر اساس اعلام برگزار کننده دور ملی هر کشور که در ایران و تا سال ۲۰۲۴ موسسه ام آی اس بوده، تیم ها خود را برای رقابت شفاهی آماده می کنند. آماده سازی تیم ها برای مرحله شفاهی دقیقا پس از ارسال لوایح است که بطور تقریبی از اواسط ژانویه آغاز میشود. بیراهه نیست اگر بگوییم اهمیت مرحله شفاهی برای تیم‌ها بیشتر مرحله کتبی است و عملکرد اعضای تیم میتواند نقش موثرتری را در موفقیت داشته باشد. هر تیم در طرف خواهان و خوانده بایستی حدقل ۲ ارائه دهنده (Mooter) داشته باشد.

دور ملی
جساپ جزو معدود موت‌کورت‌هایی در ایران است که تیم‎‌ها بایستی در دور ملی آن به رقابت با یکدیگر بپردازند. پس از کسب آمادگی در دور شفاهی، تیم‌ها در اواخر بهمن‌ماه در دور ملی ایران به رقابت با یکدیگر میپردازند و در نهایت تیم قهرمان دور ملی، نماینده کشور در دور بین‌المللی خواهد شد. البته با توجه به تعداد کم تیم‌های شرکت‌کننده از ایران، ایلسا سهمیه یک تیم را برای این کشور در نظر گرفته است اما این سهمیه در برخی سال‌ها از یک تیم به دو تیم افزایش یافته است، چرا که اگر تیمی از یک کشور به دور حذفی و در میان ۴۸ تیم برتر در دور بین‌المللی صعود نماید، آن کشور بواسطه حضور نماینده‌اش در این مرحله، سهمیۀ دیگری در سال آینده کسب میکند.
در سال ۲۰۲۳، تیم دانشگاه علامه طباطبائی برای اولین بار در میان ۴۸ تیم برتر در دور بین‌المللی قرار گرفت و ایلسا یک سهمیه دیگر برای سال آینده این مسابقات برای ایران منظور نمود. بنابراین، در دور ملی ۲۰۲۴، علاوه بر تیم دانشگاه تهران که قهرمان دور ملی ایران شد، تیم دوم و نائب قهرمان (علامه) هم در کنار تیم قهرمان، بعنوان نماینده ایران در دور بین‌المللی شرکت کرد.
در ایران، تا سال ۲۰۲۴، موسسه MIS برگزارکننده دور ملی و در نهایت حامی مالی تیم قهرمان ایران جهت حضور در واشنگتن بود. از سال ۲۰۲۴ به بعد، با کناره‌گیری MIS، موسسه حقوقی استیلا (STILAW) پا به عرصه دور ملی گذاشت و برای اولین بار در سال ۲۰۲۵، این مسابقات را در ایران برگزار کرد. همچنین بایستی اشاره کرده که آقای علی مسعودیان، نماینده ایلسا در ایران و Administrator این نهاد در ایران است که هر ساله با تلاش‌های خود، سعی در تشویق دانشجویان ایرانی جهت آشنایی و شرکت در این مسابقات را دارد.

موت کورت جساپ، فارغ از جنبه رقابتی، تجربه‌ای ارزشمند برای دانشجویان حقوق محسوب می‌شود. این رقابت، دانشجویان را با چالش‌های واقعی در دنیای حقوق بین‌الملل آشنا می‌کند و به آن‌ها فرصتی برای تبادل نظر و ایده با همتایان خود از سراسر جهان می‌دهد.
دانشجوی ایرانی از طریق موت کورت و علی‌الخصوص جساپ، با تیم‌هایی متشکل از دانشجویان دانشگاه آکسفورد، کلمبیا، آمستردام، هاروارد و غیره مسابقه میدهد و باب ارتباط و یادگیری او فراهم می آید.
در کنار این امتیاز، تجربه سفر و تماشای دنیای حقوقی خارج از ایران، یکی از نتایج ارزشمند و تغییردهنده زندگی یک شرکت کننده جساپ است. در نهایت، موارد زیر فواید شرکت در جساپ است که به آن میپردازیم:

• موت کورت جساپ به دانشجویان کمک می‌کند تا شبکه‌ای از ارتباطات حرفه‌ای در سطح بین‌المللی ایجاد کنند.
• این رقابت، رزومه دانشجویان را تقویت می‌کند و شانس آن‌ها را برای یافتن شغل در زمینه حقوق بین‌الملل و سایر گرایش های مورد علاقه خود را فزایش می‌دهد. ۹۰ درصد کارآموزان شرکت نستله ایران، که یک شرکت چندملیتی است، از اعضای تیم های جساپ بودند. بسیاری از کارشناسان و کارآموزان و روسای سایر شرکت‌های تجاری و دفاتر حقوقی جساپی بودند. همچنین نبایستی از تعداد بالای نیروی جساپی سازمان‌های بین‌المللی چون سازمان ملل متحد و آژانس‌های وابسته به آن غافل شد.
• موت کورت جساپ، شور و اشتیاق به حقوق بین‌الملل را در دانشجویان تقویت می‌کند و آن‌ها را به تعهد در قبال عدالت جهانی تشویق می‌کند.
• موت کورت جساپ، فرصتی بی‌نظیر برای دانشجویان حقوق است تا در یک محیط چالش‌برانگیز و پویا، مهارت‌های خود را ارتقا دهند و به درک عمیق‌تری از حقوق بین‌الملل دست پیدا کنند.

میتوان مدعی شد که جساپ یکی از قدیمی ترین موت کورت‌هایی است که ایرانی‌ها در آن شرکت می کنند. از سال ۲۰۱۳ تا به امروز، بیش از ۱۱ سال است که هر دوره، تیم قهرمان کشورمان، ایران را در دور بین‌المللی موت کورت جساپ نمایندگی می‌کند.

شرکت در مسابقه و اطلاعات تکمیلی
برای راهیابی به در بین المللی جساپ بایستی ابتدا در دور ملی ایران قهرمان و یا به اصطلاح qualify شوید. ایلسا (انجمن دانشجویان حقوق بین الملل) که مقر آن در واشنگتن است، این مسابقات را با همکاری حامیان مطرحی همچون white & case که از دفاتر حقوقی بنام هستند در این شهر برگزار می کند.
یکی از شرایط متفاوت این موت کورت به نسبت سایر رقابت ها این است که همه اعضای تیم بایستی از یک دانشگاه باشند. پس هنگام تشکیل تیم به این نکته بایستی توجه داشته باشید و ابتدا با مسئولان ذیربط دانشگاه، قصد خود برای تشکیل تیم را اعلام کنید. در برخی دانشگاه‌ها مانند علامه، بهشتی و تهران، پروسه‌ای جهت مصاحبه برای تشکیل تیم وجود دارد. این پروسه میتواند شامل مرحله ارزیابی کتبی و سپس شفاهی باشد. در این مراحل دانش حداقلی زبان انگلیسی و حقوق بین‌الملل شما محک زده می‌شود. پیشنهاد میشود برای اطلاع از جو مسابقات و آشنایی بیشتر با جساپ، به صفحه یوتیوب این نهاد رفته و ویدیوهای مرتبط را تماشا کنید.
برای کسب اطلاعات تکمیلی و دقیق و مراحل ثبت نام، به وبسایت رسمی موت کورت جساپ به آدرس اینترنتی www.ilsa.org مراجعه نمایید.

قهرمان های ایران از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۵ عبارتند از: